Transgenik parlayan balıklar Brezilya nehirlerini istila ediyor: Siyah ışık altında mavi, yeşil veya kırmızı parlayacak şekilde genetik olarak tasarlanmış balıklar, akvaryum severler arasında yıllardır büyük bir hit olmuştur. Ancak floresan evcil hayvan artık cam ekranlarla sınırlı değil. Yeni bir çalışma, modifiye edilmiş zebra balıklarının kırmızı ve yeşil parlayan versiyonlarının güneydoğu Brezilya’daki balık çiftliklerinden kaçtığını ve Atlantik Ormanı’ndaki derelerde çoğaldığını gösteriyor. Bu, tesadüfen doğada yerleşik hale gelen transgenik bir hayvanın nadir bir örneğidir ve egzotik balıklardan endişelenen biyologlar için bir endişe kaynağı haline geldi. Bu durum gezegendeki en biyolojik çeşitliliğe sahip noktalardan birinde yerel faunayı tehdit edebilir.
Curitiba Federal Paraná Üniversitesi’nden ekolojist Jean Vitule, “Bu ciddi bir durum” diyor. Araştırmanın parçası olmayan Vitule, ekolojik etkilerin tahmin edilemez olduğunu söylüyor. Transgenik balıklardan gelen floresan özelliği sağlayan genlerin, zararlı etkilerle yerli balıklara geçmesinin ve belki de onları yırtıcılar için daha görünür hale getirmesi bir hayli endişe verici.
İstenmeyen ziyaretçiler, on yıllardır gelişimsel ve genetik araştırmalar için zebra balığı (Danio rerio) kullanan bilim adamları tarafından iyi bilinmektedir . Güneydoğu Asya’ya özgü olan kibrit büyüklüğündeki tatlı su balıkları, doğal olarak parlak renklidir. Ancak hayvanlar, 1990’ların sonlarında floresan denizanasından (mavi ve yeşil renkler için) ve mercandan (kırmızı için) alınan genlerle donatılarak araştırma amacıyla parlayacak şekilde tasarlandı. 2000’li yıllarda şirketler neon balıkların potansiyelini evcil hayvan olarak gördüler. Glofish olarak ticari marka altında, temin edilebilen dünyanın ilk genetiğiyle oynanmış türü oldular.
Transgenik Balıklar Yerel Balık Türlerini Tehdit Ediyor mu?
Şimdi, doğada ilk kaçan ve gelişenlerden biri. Başlangıçta, çevreciler bu olasılıktan endişe ettiler ve Kaliforniya gibi bazı ABD eyaletlerinde ve Brezilya da dahil olmak üzere birçok ülkede Glofish satışları yasaklandı.
Florida Üniversitesi’nden Quenton Tuckett, “2014 yılında Florida’nın Tampa Bay bölgesindeki süs balığı çiftliklerinin yakınındaki kanallarda tek bir Glofish görüldü. Ancak çoğalmamıştı, çünkü muhtemelen doğu sivrisinek balığı (Gambisia holbrooki) ve çipura levreği (Micropterus salmoides) gibi yerli yırtıcılar araya girenleri yediler.”
Brezilya daha misafirperver olduğunu kanıtlıyor. São João del-Rei Federal Üniversitesi’nin ana kampüsünde biyolog olan André Magalhães, ilk olarak 2015 yılında Paraíba do Sul Nehri Havzası’nda yavaş akan derelerde yüzen parlayan zebra balığı grupları gördü. Sular, Muriaé’deki Latin Amerika’nın en büyük su ürünleri yetiştiriciliği merkezini sınırlıyor ve Magalhães, balığın muhtemelen merkezin akarsulara su salan 4500 göletinden bazılarından kaçtığını söylüyor.
Florida’nın aksine, Brezilya derelerinde zebra balığı için herhangi bir yerel yırtıcı hayvan yok ve Magalhães onların artık geliştiğine inanıyor. 2017’de o ve meslektaşları, üç belediyede beş dereyi araştırmaya başladı ve hepsinde transgenik zebra balığı buldu. 1 yıl boyunca her 2 ayda bir hayvanları ve yumurtalarını toplayıp ölçtüler ve ne yediklerini görmek için midelerini analiz ettiler.
Balıklar, tıpkı Asya’daki yerli zebra balıklarının yaptığı gibi, yağışlı mevsimde zirveye ulaşarak tüm yıl boyunca ürüyorlar. Ancak transgenik balıklar, cinsel olgunluğa atalarından daha erken ulaşıyor gibi görünüyor, bu da onların daha fazla üremelerine ve daha hızlı yayılmalarına izin veriyor.
Magalhães, “İstilanın ilk aşamalarındalar ve devam etme potansiyeli var” diyor. Çok geçmeden, balıkların yiyecek için rekabet ederek veya onları avlayarak yerel türleri doğrudan etkileyecek kadar bol hale gelebileceğini söylüyor.
Brezilya’nın balık satış yasağına rağmen, yerel çiftlikler onları yetiştirmeye devam ediyor ve ülkenin dört bir yanındaki mağazalar onları evcil hayvan olarak satıyor. Yakında ülkenin diğer bölgelerini kolonize edebilirler: 2020’de Brezilya’nın güney ve kuzeydoğusundaki göletler ve akarsularda izole Glofish bireyleri tespit edildi.
Florida’daki laboratuvarı yüz binlerce parlayan balık yetiştiren ABD çiftliklerine yakın olan Tuckett, Brezilya tespitinin Brezilya’daki balık üreticileri ve doğal kaynak yöneticileri için “uyandırma çağrısı olması gerektiğini” söylüyor. Transgenik balıkların daha büyük su kütlelerine taşınırken avcılarla karşılaşacağından şüpheleniyor. Ve hayvanların parlak renkleri onları savunmasız hale getirecek. Bu nedenle transgenik balıkların etkileri konusunda çok endişeli değil.
Tuckett, şimdilik, parıldayan balıkların “betondan büyüyen küçük yabani otlar olarak kabul edilebileceğini” söylüyor. Magalhães metaforu beğeniyor, ancak küçük yabani otların bile büyüyüp çok fazla hasara yol açabileceğine dikkat çekiyor.
Transgenik Glogish balıklara dair video
Sofia Moutinho – Transgenic glowing fish invades Brazilian streams