Su Kirliliği: Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Önerileri. Gezegenimiz öncelikle sudan oluşuyor. Sudaki ekosistemler Dünya yüzeyinin üçte ikisinden fazlasını kaplar. Bildiğimiz gibi Dünya’daki tüm yaşam, hayatta kalmak için suya dayanıyor.
Ancak su kirliliği hayatta kalmamız için çok gerçek bir tehdittir. Çoğu akademisyen ve politikacı tarafından sadece insanları değil, aynı zamanda yaşamak için suya dayanan diğer bitki ve hayvanları da tehdit eden dünyanın en büyük sağlık riski olarak kabul edilir. Dünya Yaban Hayatı Fonu’na göre:
“Zehirli kimyasallardan kaynaklanan kirlilik bu gezegendeki hayatı tehdit ediyor. Tropik bölgelerden bir zamanlar bozulmamış kutup bölgelerine kadar her okyanus ve her kıta kirlenmiş durumda.”
Su kirliliği nedir? Buna ne sebep oluyor ve dünyanın su ekosistemleri üzerinde ne gibi etkileri oluyor? Elbette en önemlisi – Düzeltmek için ne yapabiliriz?
Su Kirliliğinin Tanımı
Su kirliliği, bir su kütlesi kirlendiğinde ortaya çıkar. Kontaminasyon plastik su şişeleri veya lastikler gibi fiziksel döküntülerden kaynaklanabilir (bkz. Karayipler’de Plastik Denizi Keşfedildi) veya fabrikalardan, çiftliklerden, şehirlerden, arabalardan, kanalizasyon arıtma tesislerinden ve hava kirliliğinden su yollarına giren akış gibi kimyasal olabilir. Su kirliliği, kirletici maddelerin bunları emme veya çıkarma kapasitesine sahip olmayan su ekosistemlerine deşarj edildiğinde her zaman meydana gelir.
Su Kaynakları
Su kirliliğinin nedenlerini düşündüğümüzde, nereden geldiğini düşünmeliyiz. Gezegenimizde iki farklı su kaynağı var. Birincisi, yüzey suyu olarak adlandırılan okyanuslarda, nehirlerde, göllerde ve göletlerde gördüğümüz su. Bu su, hayatta kalmak için sadece suyun miktarına değil aynı zamanda kalitesine de dayanan birçok bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapmaktadır.
Bir diğer ise Dünya’nın akiferlerinde yüzeyin altında depolanan yeraltı suyudur. Bu su kaynağı nehirlerimizi ve okyanuslarımızı besler ve dünyanın içme suyu arzının çoğunu oluşturur.
Bu su kaynaklarının her ikisi de Dünya’daki yaşam için kritik öneme sahiptir. Her ikisi de farklı şekillerde kirlenebilir.
Yüzey Suyu Kirliliği Nedenleri
Su kütleleri çeşitli şekillerde kirlenebilir. Nokta kaynaklı kirlilik, atık su arıtma borusu veya fabrika bacası gibi tek bir tanımlanabilir kaynak yoluyla bir su yoluna giren kirletici maddeleri ifade eder. Noktasal olmayan kaynak kirliliği, kirliliğin birçok dağınık yerden gelmesidir. Nokta dışı kaynak kirliliğine örnek olarak nehirlere ve akarsulara sızan tarım alanlarından azot akışı veya otoparklardan şehir kanalizasyonlarına petrol gösterilebilir.
Yeraltı Suyu Kirliliği Nedenleri
Yeraltı suyu ayrıca noktasal ve noktasal olmayan kaynak kirliliğinden de etkilenebilir. Kimyasal bir dökülme doğrudan zemine sızarak aşağıdaki suyu kirletebilir. Ancak daha sık olmamakla birlikte, yeraltı suyu, tarımsal akış veya reçeteli ilaçlar gibi noktasal olmayan kontaminasyon kaynakları Dünya’daki suya girdiği zaman kirlenir.
Su Kirliliği Çevreyi Nasıl Etkiler?
Su kenarında yaşamıyorsanız, dünya sularının kirliliğinden etkilendiğinizi düşünmeyebilirsiniz. Ancak su kirliliği bu gezegendeki her canlıyı etkiler. En küçük bitkiden en büyük memeliye ve evet, aradaki insanlar bile, hayatta kalmak için hepimiz suya güveniriz. Musluğunuzdaki su size ulaşmadan önce bir su arıtma tesisi tarafından filtrelenebilir, ancak sonuçta yüzey veya yeraltı suyu kaynaklarından gelir.
Kirli sularda yaşayan balıklar kendilerini kirletir. Kirleticiler nedeniyle dünyadaki su yollarının çoğunda balıkçılık zaten kısıtlanmış veya yasaklanmıştır. Bir su yolu – çöp veya toksinlerle – kirlendiğinde, yaşamı destekleme ve sürdürme kapasitesini azaltır.
Su Kirliliği: Çözümler Nelerdir?
Doğası gereği, su çok akışkan bir şeydir. Sınırlar veya sınırlar gözetilmeksizin, devlet çizgilerini ve ülke sınırlarını aşmadan dünyaya akar. Bu, dünyanın bir bölgesinde oluşan kirliliğin bir başka toplumdaki bir topluluğu etkileyebileceği anlamına gelir. Bu, dünya suyunu kullanma ve koruma yollarımıza standart olan herhangi bir standart koymayı zorlaştırır.
Tehlikeli su kirliliğini önlemeyi amaçlayan bir dizi uluslararası yasa vardır. Ülkemizin taraf olduğu bir dizi çevre anlaşmalarının yanı sıra, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hazırladığı “Türkiye Çevre Sorunları ve Öncelikleri Değerlendirme Raporu,” Tarım ve Orman Bakanlığının “2019-2023 Ulusal Su Planı“, Dışişleri Bakanlığının “Temel Çevre Sorunları” adlı yazısı, Türkiye Barolar Birliği’nin hazırlamış olduğu “Uluslararası Çevre Koruma Sözleşmeleri” adlı raporu ve “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” gibi rapor ve yönetmelikler mevcuttur.
Su Kirliliğini Nasıl Önleyebilirsiniz?
Su kirliliğini önlemek için yapabileceğiniz en iyi şey, kendinizi ve çevrenizi dünyanın su temini hakkında eğitmek ve hem yerel hem de dünya çapında koruma projelerini desteklemektir.
Kanalizasyondan bahçenizdeki çimlerinize kimyasal madde püskürtmeye kadar dünya suyunu etkileyen seçimler hakkında bilgi edinin ve her gün kullandığınız kimyasal sayısını azaltmanın yollarını arayın. Çöpleri kumsallardan veya nehirlerden ve deniz/okyanuslardan temizlemek için adımlar atın.
Su dünyanın en hayati kaynağıdır. Hepimize aittir ve onu korumak için üstlerine düşeni yapmak herkesin sorumluluğudur.
Su kirliliği, global çapta büyük bir problem olduğu gibi birçok ölüm ve salgın hastalık olaylarının nedeni olarak görülmektedir. İnsanlığın sebep olduğu etkenlerden dolayı meydana gelen kontaminasyon nedeniyle, Dünya da her 20 saniyede bir çocuk öldüğü bildirilmektedir.
Büyük bir su potansiyeline sahip olan ülkemizde düzensiz kentleşme, endüstrileşme ve vahşi tarım sonucu su kirliliği hızla artmaktadır.
Son 10 senede pek çok Afrika ülkesi ve Hindistan başta gelmek üzere kirli sular yoluyla bulaşan hastalıkların giderek artması, Japonya’daki nükleer santrallerin deniz sularına yaydığı yüksek değerdeki radyasyon gibi çevresel felaketler hayatımızı tehdit eden ve edecek olan ciddi durumlardan bazılarıdır.
Su kirliliği evrensel bir sorundur. Bireysel olarak su kaynaklarını kirletmemek, su kirliliğinin önüne geçmek değildir.
Yazı bir solukta okudum, harika bir yazı olmuş. Pendemi ile başı dertte olan insanlığın hala yerlere maske ve eldiven atması da büyük bir ironi. 2040’lı yıllara gelindiğinde su kıtlığı olacağıyla ilgili pek çok benzer makale ve haber var. Ancak su kıtlığı yaşamayacak gibi tüketiyor ve mevcut suyu da kirletmeye devam ediyoruz.