Eğer sera gazları mevcut oranlarda artmaya devam ederse, küresel nüfusun en az yüzde 50’si iki tehlikeli hastalığı yaymada ustalaşmış sivrisineğe maruz kalacak – Aedes aegypti ve Aedes albopictus. Ancak iklim değişikliği, bu tehlikeli sivrisinek türlerinin yaygın dağılımını sağlayacak tek faktör değildir.
Nature Microbiology‘de yayınlanan yeni bir makaleye göre, göç ve kentleşmenin de etkileyici bir etkisi olduğu tahmin ediliyor.
Bekleyen Tehlike
Sivrisinekler sarı humma, dang, Zika ve chikungunya gibi patojenik virüslerin yayılmasından sorumludur. Son yıllarda, bu kan emici zararlıların artan menzili nedeniyle, salgınların sayısı artmıştır. Bu nedenle, sivrisineklerin yayılması, özellikle iklim değişikliği yükselmeye devam ettikçe, büyüyen bir sorun haline gelecek.
Aedes aegypti ve Aedes albopictus ‘un Göç Yolları
İklim değişikliğinin ve diğer faktörlerin, hastalığa neden olan sivrisineklerin dağılımını nasıl etkileyebileceğini araştırmak için, uluslararası bir bilim ekibi, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’dan gelen sivrisinek izleme verilerini analiz etti. İklim değişikliği, kentleşme ve insan göçü ve seyahatlerini göz önünde bulundurarak gelecekteki dağılımı tahmin etmek için istatistiksel haritalama teknikleri kullandılar. Aedes aegypti ve Aedes albopictus‘a odaklanarak, bu belirli sivrisinek türlerinin dağılımının çarpıcı biçimde artacağını tahmin ediyorlar.
Bulgular, her iki sivrisinek türünün önümüzdeki yıllarda dünyaya yayılmaya devam edeceğini göstermektedir. Kısa vadede, sivrisineklerin doğal olarak yeni alanlara açılmaya devam etmesi beklendiğinden, iklim değişikliğinin yayılma üzerinde önemli bir etkisi olmayacaktır. Ancak, önümüzdeki otuz yılda, nüfus artışı ve küresel ısınma gibi faktörler büyük itici güç olacaktır. Simülasyonlara dayanarak, insan yolculuğu ve göç, gelecek 15 yıl içerisinde en büyük itici güç olacaktır.
Günümüzde, Aedes aegypti Amerika Birleşik Devletleri’nde yılda yaklaşık 60 kilometre hızla yayılıyor, Aedes albopictus ise yılda 150 kilometre hızla Avrupa’ya yayılıyor. Araştırmacılar ayrıca, üç farklı senaryoyu inceleyerek – orta, yüksek ve şiddetli iklim değişikliği seviyeleri – iklim değişikliği ne kadar şiddetli olursa, risk altındaki nüfusun o kadar büyük olduğunu gösterdi.
Orta Güney Amerika ve Doğu Avrupa’da artan kurak koşullar nedeniyle, Aedes aegypti’nin azalması bekleniyor. Bununla birlikte, simülasyonlar Aedes albopictus‘un önümüzdeki 30 yıl boyunca Fransa ve Almanya’nın geniş bölgeleri de dahil olmak üzere tüm Avrupa’ya yayılacağını tahmin ediyor. Benzer şekilde, Aedes albopictus kuzey ABD’ye ve Güney Amerika ve Doğu Afrika’nın bazı bölgelerine yayılacak.
Haritalar, sivrisinekleri izlemek için yeni bir yol sunmaktadır. Gelecekteki hastalık kontrol önlemlerini ve yayılmalarını yavaşlatan stratejileri yönlendirmeye de yardımcı olacaktır. Yazarlar ayrıca sera gazı emisyonlarının azaltılmasının, sivrisinekler için uygun habitatlardaki artışı sınırlandırabileceğini ve bu da risk altındaki insan nüfusunun en aza indirilmesine yardımcı olabileceğini öne sürüyor.
Yazarlar son olarak şu tavsiyede bulunuyorlar, “Bu sivrisineklerin neden olduğu hastalıkların gelecekteki yükünü sınırlandırmak istiyorsak, Aedes aegypti ve Aedes albopictus’un küresel yayılmasına katkıda bulunan faktörleri sınırlamak için her türlü çaba gösterilmelidir.”
Çeviri ve Derleme: Popüler Tarım Bilimleri
Kraemer, M.U.G. et al. Past and future spread of the arbovirus vectors Aedes aegypti and Aedes albopictus. Nature Microbiology (2019). DOI: 10.1038/s41564-019-0376-y