Gama Işınlarından Fıstık: Antep Fıstığı Araştırma Enstitüsü ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun fidan gözlerine gama ışını verilmesi yöntemiyle yürüttüğü proje kapsamında kolay kırılabilen, verimi yüksek meyve elde edilmesi planlanıyor. Bitki türlerinden yeni çeşitler elde etmek için farklı metotlar üzerinde çalıştıklarını söyleyen Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürü Nevzat Aslan, bunlardan birinin mutasyon yoluyla yeni çeşitlerin elde edilmesi olduğunu vurgulayarak “Söz konusu yöntemle bitki gözlerine gama ışınları verilerek buradaki gen dizininde sağlanan başkalaşım sonucu yeni ve farklı bireylerin elde edilmesi amaçlanıyor” diye konuştu.
Gama Işınlarından Fıstık projesi uzun soluklu araştırma
Proje kapsamında Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nda Antepfıstığı gözlerine gama ışınları verdikten sonra aşı kalemlerini getirip enstitüde aşıdıklarını vurgulayan Aslan, bunları meyveye yattıktan sonra takip edeceklerini ve mevcut çeşitlerinden farklı bir özellik görüldüğü taktirde bunu daha ayrıntılı bir şekilde inceleyerek “Bir çeşit elde edilebilir mi?” şeklinde bir araştırma yapacaklarını ifade etti. Bu araştırmaların uzun soluklu olduğunu kaydeden Aslan, şu an ikinci yılı geride bıraktıklarını ve bu yıl da bitki gözlerini tekrar ışınlayıp aşılamaya devam edeceklerini söyledi.
Proje kapsamında neler yapılacak?
Proje kapsamında TAEK’te, Antep fıstığı gözlerine gama ışınları verdikten sonra “kalem”leri getirip enstitüde aşıladıklarını vurgulayan Aslan, “Bunlar meyveye yattıktan sonra meyveleri takip edeceğiz. Mevcut meyve çeşitlerinden farklı bir özellik gördüğümüz zaman bunu daha ayrıntılı bir şekilde inceleyerek bir çeşit elde edebilir miyiz şeklinde bir araştırma yapacağız. Tabii bu araştırmalar uzun soluklu. İki yıl önce başladı. Örneğin limon örneğini vermiştik. O çalışma 8 yılda tamamlandı. Tabii Antep fıstığında biraz gençlik kısırlığı dediğimiz yavaş gelişme olduğu da düşünülürse Antep fıstığında belki bu daha da zaman alacaktır. Şu an ikinci yılı geri kaldı. Bu yıl bitki gözlerini tekrar ışınlayıp aşılamaya devam edeceğiz. Meyveye yattıktan sonra verim açısından, kalite açısından farklı bir birey, mevcutlardan daha üstün bir birey elde edebilir miyiz, bunu inceleyeceğiz.” diye konuştu.
Yerli Antep fıstığı çeşitlerinin (https://tbimauritius.com) ‘çıtlama oranı‘nda, yani kırılma, açılmasında sorun olduğunu ifade eden Aslan, İran ve Amerikan fıstıklarının daha çıtlak ve Türk çeşitlerine göre daha iri olduğuna işaret etti. Arslan, şunları kaydetti:
“Çıtlaklığı, yani meyvenin açıklığı bizim iklim şartlarına da bağlı olarak bazen yüzde 80, bazen yüzde 90, bazen yüzde 50, 60’lara inebiliyor. Bir de bölge bölge fark edebiliyor. Bazı bölgelerin meyveleri, iklim ve toprak şartları çok uygun olduğu için daha çıtlak oluyor. Biz daha çıtlak olacak bir meyve bulabilir miyiz? Ağaç başına daha fazla verim verebilen bir çeşit bulabilir miyiz? Daha iri bir çeşit bulabilir miyiz? Buna benzer hem kalite hem verim açısından daha iyi bir çeşit bulup üreticilerimizin daha fazla gelir elde etmesini sağlayabilir miyiz şeklinde bir arayış içindeyiz. Şu an geçen yıl gama ışınları verip de getirip aşıladıklarımız var. Onların bir kısmı tuttu bir kısmı tutmadı. Bu yıl yine aşılamaya devam edeceğiz. Bu işlem 3 yıl devam edecek. Elde edilen bireyler bahçeye dikilecek ve meyve çıkışları gözlenecek. Bu elde edilen meyvelerin özellikleri incelenecek.”