Brezilya Hakkında: Güney Amerika kıtasının 200 milyonu aşkın nüfusu ile en kalabalık ülkesi. Yüzölçümü açısından kıtanın en büyük ülkesi, 850 milyon hektarlık ülkede, 500 milyon hektar ormanlık alan, 60 milyon hektar tarım arazisi, 190 milyon hektar çayır ve mera bulunuyor. Şeker, domuz eti, tavuk eti, sığır eti, portakal suyu, mısır, kahve ve etanol dev ihracatı ile lider pozisyonunu korumakta. Fakat, politik anlamda oldukça karışık bir ülke. Bu da haliyle yatırımcının gözünü korkutuyor. Araştırmalarım sebebi ile 2016’ da São Paulo’ da bulunduğum yıl, yolsuzluk olayları nedeniyle hükümet birkaç defa değişikliğe gitti ve protestolar sokağa taştı. Bu nedenle, güvenlik açısından bir şey söylemek oldukça zor. Fakat, tarımsal faaliyetlerinizde size yol gösterecek pek çok danışmanlık şirketi var. Ticari faaliyetlerinizin tanıtımını yapacak Media Canal Rural, National Radio, Meteorology Station of Brazil gibi pek çok tarım medya kuruluşu da mevcut. Ayrıca, vizesiz seyahat imkânımız olan bu ülkede, 2011 senesinde Brezilya-Türk İş Adamları Derneği bile kuruldu. Ayrıca, Brezilya Tarım Derneğinin (The Brazilian Agribusiness Association-ABAG) ülkedeki güvenilirliği oldukça yüksek. Tüm tarım şirketleri hakkında bilgi almak mümkün.
Brezilya’nın coğrafi bölgeleri ve bazı tarımsal faaliyetler:
Kuzey bölgesi neredeyse ülkenin yarısını kaplıyor. Zona Franca şehri bölgenin en gelişmiş şehri. Yağmur ormanları burada, o meşhur yerli kavimde burada yaşıyor. Her ne kadar, büyük bir alana sahip olsa da bu topraklar tarıma elverişli değil. Medyayı uzun süre meşgul eden, Amazon ormanlarının tahrip edildiği konusuna da zaten bu şekilde savunma getiriyorlar. ‘’Tarım yapılamayan araziyi nasıl tahrip edebiliriz?’’ Yine de Brezilya bu konuyu şansa bırakmış değil. Ormancılık Birliği (Forest Stewardship Council), orman ürünlerine sertifika ve standart zorunluluğu getirmiş durumda. Özellikle, ormanların tahribatını önlemeye yönelik yönelik dijital tarım alanında çözümler üretmek pazara girmenizde size kolaylık sağlayabilir. Ülkenin en gelişmemiş bölgesi ise kuzeydoğu. Salvador, Sertao Nordestino, Porto de Galinhas-Pernanbuco gibi merkezi şehirlere sahip bölge de maalesef kuraklık söz konusu. 1970’ de hayata geçen San Fransico Valley Yapay Göl Projesi ile sulamaya çözüm buldular. Fakat o yıl, bölgeye geç ettirilen çiftçiler, aynı meyve ağaçlarını ekince fiyatlar düştü, başarısız devlet politikası nedeni ile bu bölgede hayal kırıklığı yarattı. Proje masrafları da ülkede polemiklere yol açtı. Fakat, yine de hayatı durma noktasına getiren kuraklığa suyu taşıyan bu proje tarihi önemini korumaktadır. Ülkenin orta-batı tarafına doğru kalan bölgede ise başkent Brasilia yer alıyor. Politika ve turizm açısından önemli. Dünyanın en büyük savannası olan Cerrado Beölgesi burada yer alıyor. 1970 senesinde soya fasulyesi devrimi burada oldu. Burada çiftçinin başarısının arkasında EMBRAPA (Brezilya Tarım Bakanlığı) yatıyor. Tarımsal sorunlara zamanında müdahale eden kurumsal bir yapı söz konusu. Buradaki başarıları, sıfır-işleme yöntemine bağlı. İşçilikten, makine gücünden tutunda, toptaki suyun tutulması ve organik materyallerin korunmasına, erozyonu önlemesine kadar pek çok faydası var yöntemin. Makine ile toprağı yormuyorlar. Toprak organik madde açısından zengin kalıyor. Ancak, bunun dezavantajı ise yabani otları temizlemek için kimyasalların yüksek kullanımıdır. Ayrıca, toprak testleri gereklidir. Yani, toprak analizlerine kadar destek olan kurum, çiftçiye tarımın matematiğini çözdürmüş durumda. Kurumun yönlendirmesi ile, o sene bölge çiftçisi mısır ile soyayı birlikte ekti. Aynı yıl iki ürün hasat edebildiler. Bu şekilde, toprakta azot oranını arttırıp, toprağı zenginleştirdiler. Güneydoğu’ da hepimizin bildiği Rio ve birbirinden şahane İlla Bella gibi küçük adalar ile turizm önemli yer tutuyor. Ekonominin başkenti Sao Paulo’ da biftek restoranları çok önemli bir yere sahip. Bunun başarısı doğal meralara bağlanıyor ve hayvanların burada serbestçe dolaşabilmesi. Bununla birlikte, kontrolsüz sığır yetiştiriciliğinin meraların tahribatına neden olduğuna dair argümanlar mevcut. Bu nedenle, yenilikçi çözümler üretilmelidir. Güneyde, ülkenin en yüksek hayat standartları olduğu söyleniyor. Avrupalı göçmenler burada yaşıyor. Curtiba, Porto Alegre, and Pomerode meşhur şehirleri. Ayrıca, Brezilya’nın en soğuk bölgesi burası.
Brezilya’da çiftlik yapısı: Ülkede 5 milyon çiftlik bulunuyor. Bu nedenle tarım faaliyetinde bulunabilmek için mutlaka buradaki çiftlik yapısını iyi anlamak gerekir. Kuzeydoğu ve Güney çoğunlukla aile çiftliklerine ev sahipliği yapar. Her ne kadar, iyi derecede İngilizce bilmese de çiftçi yeniliklere çoktan adapte olmuş durumda. Her gün tarım medya kanallarını takip eden ve akıllı tarım kullanan bir çiftçi profili var karşımızda. Pek çok tarım çiftliğinin web sitesi bile mevcut. Her şeyden önemlisi tarım kooperatif ve sivil kuruluşları fiyat sabitlenmesinde etkili ve çiftçiyi koruyan güçlü bir faktör. Çiftlik büyüklüğü 10 ha (kuzey-doğu) ila 1000+ ha (batı) arasında değişmektedir. 20 hektardan daha küçük çiftlikler ülkedeki çiftlik sayısının 2 / 3’ünü oluşturuyor buda toplam tarım arazilerinin sadece %5’i. Toplam çiftlik alanının %1’ini 1000 ha’ın üzerindeki çiftlikler oluşturuyor, bu da tarım arazilerinin %44’ü demek. Yani, 4P pazarlama analizi (yer, ürün, fiyat ve promosyon) ile hedef koymak gerekir. Yani, hedeflediğiniz çiftlik büyüklüğüne göre, müşteri beklentilerini anlamalı ve bu kapsamda ürün ya da hizmet tasarlamak gerekir. Sonrasında, piyasa koşullarına göre fiyatlandırma yapmak gerekir. Stratejik ortaklık konusuna değinmek gerekirse, örneğin, pazarın en güvenilir liderlerinden olan PariPassu ile ortak proje oluşturmak pazara girmenize kolaylık sağlar. Daha önce bahsetmiş olduğum iletişim kanallarının yansıra promosyon çalışmaları için Agrishow Tarım ve Hayvancılık fuarını mutlaka tavsiye ederim.
Başlıca tarım faaliyetleri:
Şeker kamışı: Dünyanın en büyük şeker kamışı üreticisidir. Sao Paulo, Paraná, Triângulo Mineiro (Minas Gerais’in Üçgen Bölgesi) ve Zona da Mata Nordestina (Orman Bölgesi Brezilya Kuzeydoğu) ana şeker kamışı üreten alanlardır. Şeker kamışı, mısır gibi benzer bir görünüşe sahiptir. İçindeki enerji deposu suyunu içmek halk arasında oldukça yaygındır. Her ne kadar Hindistan cevizi suyu endüstriyelleşip soframıza ulaşmış olsa da, şeker kamışı suyunun içecek kategorisinde endüstriyelleşmesinin geç bile kaldığını düşünüyorum. Sakkaroz bakımından zengin bu sudan şeker ve etanol üretiliyor. Ayrıca, yerel içkileri cachaça da buradan üretilir. Tarımı %90 oranında mekanize edilmiştir. Yetiştiriciliği 18 aylık bir süre alır. Dikkat çeken nokta, ‘’ zero-tillage’’ denen sıfır ziraat gibi yeni tarımsal yöntemlerin şeker kamışı için Brezilya’da yaygın şekilde kullanılmasıdır.
Egzotik meyve: Tropikal meyve üretimi Brezilyalılar için özellikle önemli bir yere sahiptir. Örneğin, Agricola Famosa büyük bir meyve üreticisidir. Rio Grande de Norte ve Ceara’ da yer almaktadır. Çoğunlukla çekirdekli ve çekirdeksiz karpuz, İtalyan mandalotu, galia, muz, piel de sapo vb ürünler üretir. Tesco gibi büyük süpermarketlerin önemli tedarikçisidir. İzlenebilirliğe ilişkin birçok sertifikaya sahiptir. Bu şekilde, uluslararası pazara da kolay açılabilir. FAVA aynı zamanda büyük bir muz üreticisidir. Şirket halihazırda bazı dijital tarım faaliyetlerinde yer alıyor. Örneğin, şirket muzların olgunlaşmasını kontrol eden modern bilgisayarlı sistemi kullanır (VMX Technologies). Buna ek olarak, SISCLIMA sistemi sıcaklık, nem, etilen, CO2, sıcaklık ve BRIX değerlerini ölçer. Yani, muzun olgunlaşmasını takip eden akıllı tarım sistemleri kullanılmaktadır.
Çikolata üretimi: Brezilya çikolata üretim ve tüketim istatistiklerinde dünyada ilk 5 de yer alıyor. Yani, oldukça önemli bir pazar. Brezilya’daki kakao üretimi cabruca sistemine dayanmaktadır. Yani, kakao ağaçları çiftliklerde cabruca ağaçlarının gölgesinde yetiştirilmektedir. Sürdürülebilir bir tarım sistemdir. Aksi takdirde, güneş altında yetişenlerde zararlıların ürüne negatif etkisi oldukça büyüktür. Yöntem, karbon depolama ve biyolojik çeşitlilik korunması gibi avantajlara sahip. Fakat, verim, tam güneş ışığı üretimi ile karşılaştırıldığında oldukça düşüktür. Verimi arttıran ve aynı zamanda, sürdürülebilir yenilikçi çözümler üretilmelidir. Bu konuda faaliyetler gösteriyorsanız, ülkenin en önemli çikolata şirketi CacauShow u ziyaret etmenizi öneririm. Ücretsiz çikolata atölyelerine katılıp, şirketin faaliyetlerini uzmanlardan dinleyebilirsiniz.
Soya fasulyesi: Dr Norman Borlaug, ” Savana’ da ki gelişmeler, son 100 yılda dünyadaki tarımsal kalkınmanın en muhteşem örneklerinden biridir.’’ demiştir. 1970 yılından bugüne kadar, yeni teknolojilerin olumlu etkilerini Cerrado bölgesindeki soya fasulyesi yetiştiriciliğinde görmek mümkün. Bu teknolojiler, yılda iki ürün toplanmasına olanak tanır. Cerrado’ da ki en büyük sorun, yoğun toprak işleme ve mera kaynaklı toprak verimsizliğidir. Aşırı yağışlara bağlı olarak toprakta organik madde kaybı ve kirli su kaynaklarıdır. EMBRAPA, Hayvancılık-Mahsul-Orman Üretimi (okaliptus-tahıl ürünleri-sığır) gibi yenilikçi bir düşünceyi toprak yapısını iyileştirmek için kullanılır. Bölgenin toprak yapısından bahsetmek gerekirse, kum, silt ve kil yüzdesi sırasıyla 48.6, 15.3 ve 33.5 dır, bu da kil ve kil çamur tipli toprak yapısını işaret ediyor. Toprak pH 5.0 gibi düşük seviyelerdir. Az seviyede Ca, Mg ve K, değişebilir katyonu Al ise baskındır, düşük CEC (Katyon Değişim kapasite) ye sahip, düşük seviyede P mevcut, kritik Zn, Cu, Mn ve Fe oranı, ayrıca N, S ve B eksikliği bulunuyor. Toprak iyileştirme faaliyetlerine gelince, kireçleme denen yöntemle asiditesinin iyileştirilmesi sağlanıyor. Toprak yapısını iyileştirici yöntem ve fikirleriniz mavi okyanus stratejisi haline dönüşebilir. Horizon2020 hibelerinden bahsetmemek olmaz. Brezilya- Avrupa İş birliği (Environmental Monitoring & Smart Water Management) projelerine dahil olan Avrupalı partner bulmak size yol gösterici olacaktır.
Dr. Merve Kaya
Referanslar:
- Lopes, A. S. (1996). Soils under Cerrado: A Success Story in Soil Management. Better Crops International 10:2.
- Bell, David E., Marcos Fava Neves, Luciano Thome e Castro, and Natalie Kindred. “Codevasf.” Harvard Business School Case 510-042, December 2009. (Revised May 2010.)
- Precision Farming Market, By Technology, Components, Applications, Global Forecast & Analysis (2013 – 2018)
- Sonka, S., and Cheng, Y. T. (2015). Precision Agriculture. Farmdoc Daily 5:206. 3
- Borghi, E., Avanzi, J. C., Bortolon, L., Junior, A. L., and Bortolon, E. S. O. (2016). Adaptation and Use of Precision Agriculture in Brazil: Perception of Growers and Service Dealership. Journal of Agricultural Science 8:11
- Lopes, A. S., and Guilherme, L. R. G. (2016). A Career Perspective on Soil Management in the Cerrado Region of Brazil. Advances in Agronomy, DOI: 10.1016/bs.agron.2015.12.004.
- https://blogs.wsj.com/moneybeat/2013/09/23/brazils-chocolate-demand-heats-up/
- http://www.yieldgap.org/brazil
